دلار استرالیا

دلار استرالیا (علامت: $، کد: AUD) پول رایج استرالیا (و قلمروهای خارجی آن یعنی جزیره کریسمس، جزایر کوکوس، و جزیره نورفولک) و همچنین سه جزیره مستقل در اقیانوس آرام یعنی کیریباتی، نائورو و تووالو است. دلار استرالیا در 14 فوریه 1966 جایگزین ارز قبلی یعنی پوند استرالیا با زیرمجموعه شیلینگ و پنی شد.

در داخل استرالیا اغلب اوقات دلار را با علامت $ نشان می‌دهند. گاهی اوقات نیز برای تشخیص آن از دلار کشورهای دیگر از علامت‌های A$ یا AU$ استفاده می‌شود. هر دلار استرالیا معادل 100 سنت است.

در سال 2016 دلار استرالیا پنجمین ارز با بیشترین مقدار معاملات در بازارهای جهانی بود. حدود 6.9 درصد از کل معاملات روزانه در جهان با این ارز انجام می‌شد. دلار استرالیا پس از دلار ایالات متحده، یورو اتحادیه اروپا، ین ژاپن و پوند انگلستان قرار داشت. دلار استرالیا یکی از ارزهای محبوب برای معاملات است و دلایل آن عبارتند از: نرخ بهره نسبتا بالا در استرالیا، آزادی نسبی بازار ارزهای خارجی از دخالت دولت، پایداری سیستم سیاسی و اقتصادی استرالیا، و وجود این دیدگاه که دلار استرالیا مزایای زیادی را در بازار جهانی ارز به همراه خواهد داشت، به ویژه به دلیل قرار گرفتن در معرض اقتصادهای آسیایی و چرخه کالاها.

تا تاریخ 1 ژانویه 1976 دلار استرالیا پول رایج گینه نو بود، ولی از آن به بعد کینا پول اصلی این منطقه شد.

تاریخچه

ارز قبلی، یعنی پوند استرالیا، در سال 1910 معرفی شد و از سال 1931 ارزش آن نسبت به پوند انگلستان کاهش پیدا کرد. هر پوند به 20 شیلینگ و هر شیلینگ به 12 پنی تقسیم می‌شد. یعنی هر پوند معادل 240 پنی بود.

در 14 فوریه 1966 ارز جدیدی جایگزین پوند، شیلینگ و پنی شد. در آن زمان اسامی زیادی برای ارز جدید پیشنهاد شد. در سال 1963، نخست وزیر وقت استرالیا، رابرت منزیز، که یک سلطنت طلب بود، پیشنهاد کرد که نام ارز جدید «رویال» گذاشته شود. همچنین در یک نظرسنجی عمومی برای نامگذاری، نام‌های دیگری نیز ارائه شد. برخی از این نام‌ها عبارت بودند از: آسترال، اوز، بومر، رو، کانگا، امو، کوالا، دیگِر، زک، کوید، دینکام و مینگ. نفوذ منزیز منجر به انتخاب نام رویال شد و طراحی‌های اولیه این پول انجام شده و توسط بانک رزرو استرالیا به چاپ رسید. در تاریخ 5 ژوئن 1963، خزانه‌دار و نخست وزیر آینده استرالیا، هرولد هالت، تصمیم نهایی را در پارلمان اعلام کرد. هر رویال معادل 100 سنت بود اما شیلینگ، فلورین و کرون نیز که به ترتیب معادل 10، 20 و 50 سنت بودند مورد استفاده قرار می‌گرفتند. نام رویال در بین مردم محبوب نشد. حتی باعث شد که هالت و همسرش تهدید به مرگ شوند. در 24 جولای هالت به کابینه خود اعلام کرد که این تصمیم  یک  اشتباه بزرگ بود و باید اصلاح شود. در 18 سپتامبر هالت به پارلمان پیشنهاد کرد که این نام به دلار تغییر یابد.

در 16 فوریه سال 1966 نام دلار به طور رسمی جایگزین نام قبلی شد و نرخ تبدیل آن به این صورت تعیین شد: هر 2 دلار معادل یک پوند استرالیایی و هر دلار معادل 10 شیلینگ استرالیایی.

از آنجا که استرالیا هنوز بخشی از منطقه استرلینگ (گروهی از کشورها که برای معاملات از پوند استفاده می‌کردند) بود، نرخ تبدیل برای هر دلار معادل 8 شیلینگ انگلستان تعیین شد.

در سال 1967، استرالیا از منطقه استرلینگ خارج شد. در این زمان پوند استرلینگ نسبت به دلار ایالات متحده بی ارزش شده بود اما دلار استرالیا ارزش خود را حفظ کرده بود. هر دلار استرالیا معادل 1.12 دلار ایالات متحده بود.

در 27 سپتامبر 2012، بانک رزرو استرالیا اعلام کرد که دستور کار بر روی پروژه‌ای به منظور ارتقاء اسکناس‌های فعلی را صادر کرده است. این اسکناس‌های ارتقا   222صیافته ویژگی‌های امنیتی جدیدی دارند. اولین اسکناس‌های جدید در تاریخ 1 سپتامبر 2016 تولید شده و بقیه اسکناس‌ها در سال‌های بعد به چاپ رسیدند.

سکه

در سال 1966، سکه های 1، 2، 5، 10، 20 و 50 سنتی معرفی شدند. سکه‌های 50 سنتی اولیه شامل 80 درصد نقره بودند. اما پس از یک سال ارزش ذاتی نقره به میزان قابل توجهی بالا رفت و ارزش اسمی سکه‌ها بیشتر شد. در سال 1984 سکه‌های 1 دلاری معرفی شدند و پس از آن در سال 1988 سکه‌های 2 دلاری جای اسکناس‌های 2 دلاری را گرفتند. در سال 1991 تولید سکه‌های 1 و 2 سنتی متوقف شده و از گردش مالی کشور خارج شدند. در اوایل سال 2013، اولین سکه مثلثی استرالیا در مراسم بیست و پنجمین سالگرد افتتاح پارلمان معرفی شد. این سکه 5 دلاری شامل 99 درصد نقره است و تصویر ساختمان پارلمان بر روی آن حک شده است.

استرالیا معمولا برای یابود از سکه‌های 50 سنتی استفاده می‌کند. اولین بار در سال 1970، به مناسبت یادبود جیمز کوک مکتشف ساحل شرقی قاره استرالیا از این سکه‌ها استفاده شد. پس از آن در سال 1977 برای جشن ملکه الیزابت دوم، در 1981 برای عروسی چارلز شاهزاده ولز و همسرش لیدی دیانا، در 1982 در بازی‌های المپیک کشورهای مشترک‌المنافع در شهر بریزبین، و در 1988 جشن دویست ساله استرالیا، این سکه‌ها مورد استفاده قرار گرفتند.

سکه‌های 5، 10 و 20 سنتی فعلی استرالیا در اندازه سکه‌های شیلینگ و فلورین سابق در استرالیا، نیوزلند و بریتانیا هستند. در سال‌های 1990 و 1993، بریتانیا سکه‌های کوچکتری را جایگزین سکه‌های قبلی کرد. همین اتفاق در سال 2006 در نیوزلند رخ داد. با 15.55 گرم وزن و قطری معادل 31.51 میلیمتر، سکه 50 سنتی استرالیا یکی از بزرگترین سکه‌های رایج در دنیاست. گاهی اوقات به خاطر شباهت در شکل و اندازه، سکه‌های استرالیایی با سکه‌های قدیمی 5، 10 و 20 سنتی نیوزلند اشتباه گرفته می‌شوند. با این که اندازه سکه‌های نیوزلندی در سال 2004 تغییر کرد، سکه‌های زیر 1 دلاری استرالیا در هر دو کشور رایج بود.

اسکناس‌ها

اولین سری اسکناس‌ها

اولین کاغذ دلار استرالیا در سال 1966 تولید شد. اسکناس‌های 1، 2، 10 و 20 دلاری دقیقا مشابه اسکناس‌های پوند سابق بودند. اسکناس‌های 5 دلاری در سال 1967، 50 دلاری در 1973 و 100 دلاری در 1984 به چاپ رسیدند.

اولین سری اسکناس‌های پلیمری

اولین اسکناس‌های پلیمری در سال 1988 توسط بانک رزرو برای جشن دویست ساله مهاجرت اروپاییان به استرالیا تولید شدند. در حال حاضر تمامی اسکناس‌های استرالیا ساخته شده از پلیمر هستند. استرالیا اولین کشور تولیدکننده اسکناس‌های پلیمری است.

دومین سری اسکناس‌های پلیمری

در 1 سپتامبر 2016 سری جدید اسکناس‌ها معرفی شدند. در 20 سپتامبر 2017، اسکناس 10 دلاری جدید رونمایی شد و در 18 اکتبر 2018 نیز اسکناس‌های 50 دلاری جدید وارد بازار شدند. اسکناس 20 دلاری جدید در سال 2019 و 100 دلاری جدید در سال 2020 رونمایی خواهند شد.

ارزش

در سال 1966، زمانی که دلار معرفی شد، روابط ارزی بین‌المللی تحت سیستم برتون وودز انجام می‌شد که یک سیستم نرخ تبدیل ارز با استفاده از 1 دلار ایالات متحده بود. ارزش تقریبی دلار استرالیا به اندازه یک گرم طلا بود.

بیشترین ارزش دلار استرالیا در برابر دلار ایالات متحده در دوران سقوط دلار ایالات متحده بود. در 10 دسامبر 1973، نرخ خرید نیمروزی در نیویورک در ارزهای خارجی به بیشترین میزان خود از 1.4885 دلار به یک دلار رسید.

در 12 دسامبر 1983، دلار شناور بود به این معنی که ارزش آن وابسته به عرضه و تقاضا در بازارهای پولی بین‌المللی بود.

در دو دهه بعدی، بیشترین ارزش آن در برابر دلار آمریکا در دسامبر 1988 به 0.881 دلار رسید. کمترین میزان ارزش دلار استرالیا 47.75 سنت آمریکا بود که در آوریل 2001 اتفاق افتاد. در ژوئن 2008 دوباره به 96 سنت آمریکا افزایش یافت و در اواخر همان سال به 98.49 سنت رسید. با این که پس از آن ارزش دلار استرالیا کاهش یافت، در سال 2009 دوباره به 94 سنت آمریکا رسید.

در 15 اکتبر 2010، پس از تبدیل شدن به یک ارز معاملاتی آزاد، برای اولین بار ارزش 1 دلار استرالیا با 1 دلار آمریکا برابر شد. حتی برای چند ثانیه ارزش دلار استرالیا از دلار آمریکا بیشتر شد. در ماه نوامبر این روند تا چندین روز ادامه داشت و ارزش دلار استرالیا و آمریکا برابر بود. در 27 جولای 2011، دلار استرالیا رکورد ارزشی معادل 1.1080 دلار آمریکا را به نام خود ثبت کرد.

برخی از مفسران بر این باورند که ارزش دلار در سال 2011 با بحران  اقتصادی اروپا و ارتباطات استرالیا با کشورهای آسیایی مخصوصا چین مرتبط بود.

اقتصاددانان معتقدند که قیمت کالاها محرک اصلی دلار استرالیا است. این بدان معناست که تغییرات در نرخ تبدیل دلار استرالیا برعکس بسیاری از ارزهای دیگر است. برای چندین دهه، تعادل تجارت استرالیا عمدتا به صادرات کالاهایی مانند مواد معدنی و محصولات کشاورزی وابسته بود. بنابراین، دلار استرالیا در طی چرخه کسب و کار تغییرات زیادی را متحمل می‌شود. در دوران رونق جهانی با افرایش میزان صادرات مواد اولیه دلار استرالیا روند صعودی پیدا می‌کند. همچنین در دوران رکود و زمانی که قیمت مواد معدنی کاهش می‌یابد ارزش آن افت می‌کند.

دلار استرالیا یک ارز بین‌المللی بوده و یکی از پرکاربردترین ارزهای جهان در معاملات به شمار می‌آید. عوامل دیگری نیز مانند ثبات کلی اقتصاد و دولت استرالیا نیز به محبوبیت این ارز در جهان می‌افزایند. در ژانویه سال 2011 الکسی اولیکایف، یکی از وزرای روسی، اظهار داشت که بانک مرکزی روسیه اقدام به نگهداری دلار استرالیا خواهد کرد.

سیاست‌های نرخ تبدیل

قبل از سال 1983، نرخ تبدیل دلار استرالیا ثابت بود. در ابتدا ارزش پوند استرالیا و بریتانیا با هم برابر بود و پس از آن با 0.8 GBP رسید (16 شیلینگ). از سال 1946 تا 1971، استرالیا تحت سیستم برتون وودز قرار داشت. برتون وودز یک سیستم نرخ تبدیل است که تا سال 1967 دلار ایالات متحده را با طلا و دلار استرالیا را با استرلینگ بریتانیا مقایسه می‌کرد.

با منحل شدن این سیستم در سال 1971، استرالیا نرخ تبدیل سنتی خود را به نرخ نوسانی در برابر دلار ایالات متحده تبدیل کرد. در سپتامبر 1974، استرالیا دلار خود را در برابر یک سبد ارزی به نام شاخص وزن‌دهی شده تجاری (TWI) ارزش‌گذاری نمود. این کار به منظور کاهش نوسانات آن در برابر دلار ایالات متحده انجام شد. در ماه نوامبر سال 1976 ارزش‌گذاری روزانه TWI به ارزش‌گذاری تعدیل شده دوره‌ای تغییر یافت.

در 12 دسامبر 1983، دولت استرالیا که توسط نخست وزیر باب هاوک و خزانه‌دار آن پائول کیتینگ رهبری می‌شد، دلار را با نرخ مبادله به‌دست آمده از تعادل بازار شناور ساخت.

ارز رایج قانونی

طبق بند 36 قانون 1959 بانک رزرو، اسکناس‌های استرالیایی یک ارز رایج قانونی در سراسر استرالیا و قلمروهای مربوط به آن هستند.

برای سکه‌های استرالیایی در بند 16 قانون ارزی 1965 استرالیا محدودیت‌هایی مشخص شده است:

• سکه‌های 5، 10، 20 و 50 سنتی (و ترکیبات آن‌ها): باید برای پرداخت‌های زیر 5 دلار استفاده شوند.
• سکه‌های 1 و 2 سنتی (که البته از چرخه مالی خارج شده‌اند): باید برای پرداخت‌های زیر 20 سنت استفاده شوند.
• سکه‌های یک و دو دلاری: باید برای پرداخت‌های زیر 10 برابر ارزش اسمی سکه مورد استفاده قرار گیرند.
• سکه‌های 10 دلاری: باید برای پرداخت‌های زیر 100 دلار استفاده شوند.
• سکه‌های دیگر: محدودیت ندارند.

طراحی و نام‌گذاری

استرالیا اولین کشور در دنیا بود که از یک سیستم کامل اسکناس‌های از جنس پلاستیک (پلیمر) برخوردار بود. این اسکناس‌ها امنیت بالایی در برابر جعل دارند. اسکناس‌های پلیمری پاکیزه‌تر و بادوام‌تر از اسکناس‌های کاغذی هستند و قابلیت بازیافت بالاتری دارند.

پول‌های استرالیا شامل سکه‌های 5، 10، 20 و 50 سنتی و 1 و 2 دلاری هستند. همچنین اسکناس‌های استرالیایی به صورت 5، 10، 20، 50 و 100 دلاری تولید می‌شوند.

پس از ورود مهاجران اروپایی به استرالیا در سال 1788، در مستعمره‌های استرالیا ارزهای مختلفی مورد استفاده قرار می‌گرفته است. در شرایط سخت قدیم معاملات به صورت تهاتری انجام می‌شد و گاهی اوقات برای پرداخت‌ها به جای پول از رام (عرق نیشکر) استفاده می‌شد. برخی از اولین اسکناس‌های تولید شده در استرالیا در سال 1816 توسط بانک ولز جنوبی نو به چاپ رسیدند.

بعد از سال 1901، زمانی که مستعمره‌های استرالیا به یک دولت مشترک‌المنافع تبدیل شدند، دولت فدرال مسئولیت ارز کشور را بر عهده گرفت. قانون مالیات اسکناس‌های بانکی 1910 به طور موثری ارزهای خصوصی و محلی را از رده خارج کرد. در سال 1913 اولین سری اسکناس‌های استرالیایی بر اساس سیستم قدیمی بریتانیایی، پوند و شیلینگ و پنی به چاپ رسیدند. هر شیلینگ معادل 12 پنی و هر پوند معادل 20 شیلینگ بود.

در سال 1963، استرالیا سیستم ارزی را به ارز دسیمال (دهدهی) تغییر داد. بیش از 1000 نام برای واحد ارزی جدید پیشنهاد شد. نخست وزیر وقت، رابرت منزیز، نام «رویال» را پیشنهاد کرد. در نهایت نام «دلار» برای ارز جدید انتخاب شد و در تاریخ 14 فوریه 1966 به طور رسمی ارز جدید معرفی شد.

اسکناس‌های انقلابی پلیمری اولین بار در سال 1988 با اسکناس 10 دلاری معرفی شدند. در یک طرف این اسکناس عکس یک پسر جوان بومی و ویژگی‌های دیگر فرهنگ بومی استرالیایی طراحی شده بود. در طرف دیگر این اسکناس تصویر یک کشتی از اولین ناوگان مهاجران با پس زمینه کوه سیدنی نقش بسته بود.

• بر روی اسکناس 100 دلاری تصویر استاد آواز مشهور، نلی ملبا (1861-1931 میلادی)، و همچنین سرباز و مهندس معروف، جان موناش (1865-1931 میلادی) چاپ شده است.
• بر روی اسکناس 50 دلاری تصویر نویسنده و مخترع بومی، دیوید یونیپان (1872-1967) و اولین نماینده زن پارلمان استرالیا، ادیت کوان (1861-1932) به چاپ رسیده است.
• بر روی اسکناس 20 دلاری تصویر پایه‌گذار اولین سیستم خدمات پزشکی هوایی در جهان، جان فلین (1880-1951) نقش بسته است.
• اسکناس 10 دلاری دارای تصویری از شاعران معروف بانجو پترسون (1864-1941) و ماری گیلمور (1865-1962) است.
• بر روی اسکناس 5 دلاری تصویر ملکه الیزابت دوم و ساختمان پارلمان شهر کانبرا، پایتخت کشور طراحی شده است. در سال 2015-2016 درخواستی برای چاپ عکس چشم پزشک معروف، فرد هالوز بر روی اسکناس جدید 5 دلاری ارائه شد. درنهایت در 11 فوریه 2016 اعلام شد که اسکناس 5 دلاری جدید در آینده با تصویری از یک پرنده بومی استرالیایی رونمایی خواهد شد.

تکنولوژی اسکناس پلیمری توسط استرالیا توسعه یافت. استرالیا برای کشورهای دیگر نیز اسکناس‌های پلیمری چاپ می‌کرد. در سال 1988 استرالیا از اولین اسکناس پلیمری خود رونمایی کرد و در سال 1996 این کشور به اولین کشوری تبدیل شد که دارای یک سری کامل از اسکناس‌های پلیمری بود. اسکناس‌های استرالیایی توسط NPA چاپ می‌شود که یک شرکت متعلق به بانک رزرو استرالیا است. این شرکت برای کشورهای دیگر از جمله بنگلادش، شیلی، اندونزی، کویت، مکزیک، نپال، نیوزلند، گینه نو، رومانی، سنگاپور، تایلند و ویتنام نیز اسکناس‌های پلیمری چاپ می‌کند. بسیاری از کشورهای دیگر نیز به این تکنولوژی علاقه نشان داده‌اند.

تمامی سکه‌های استرالیایی در یک طرف دارای تصویر ملکه الیزابت دوم و در طرف دیگر دارای عکس‌های متفاوتی هستند.

• سکه 2 دلاری که در سال 1988 جایگزین اسکناس 2 دلاری شد، دارای تصویر یکی از بزرگان قبیله‌ای بومی استرالیا می‌باشد.
• بر روی سکه 1 دلاری که در سال 1984 جایگزین اسکناس 1 دلاری شد، تصویر 5 کانگورو حک شده است.
• سکه 50 سنتی دارای تصویر سمبل دولت‌های مشترک‌المنافع اسرالیاست. این تصویر شامل نشان‌های شش ایالت این کشور است که بر روی یک سپر قرار گرفته و توسط یک کانگورو و یک شترمرغ استرالیایی محافظت می‌شود.
• بر روی سکه 20 سنتی تصویر یک پلاتیپوس، یکی از تنها دو پستاندار تخمگذار جهان طراحی شده است. این حیوان دارای پاهای پهن و پوزه‌ای شبیه به اردک است.
• سکه 10 سنتی دارای تصویر یک رقصنده مرد است.
• بر روی سکه 5 سنتی، تصویر یک اکیدنا، دیگر پستاندار تخمگذار رسم شده است.
• سکه 2 سنتی که در سال 1992 از چرخه مالی خارج شد، دارای تصویر یک مارمولک بود.
• سکه 1 سنتی که در سال 1992 از چرخه مالی خارج شد، دارای تصویر یک هواپیما بود.

سکه‌های 5، 10، 20 و 50 سنتی از کوپرونیکل (آلیاژی شامل 75 درصد مس و 25 درصد نیکل) ساخته شده‌اند. سکه‌های 1 و 2 دلاری از جنس برنز آلومینیوم (شامل 92 درصد مس، 6 درصد آلومینیوم و 2 درصد نیکل) هستند.

سکه‌های استرالیایی توسط ضرابخانه سلطنتی استرالیا تولید می‌شوند. این ضرابخانه در پایتخت کشور، شهر کانبرا، واقع شده است. از زمان تاسیس آن در سال 1965، این ضرابخانه بیش از 14 میلیارد سکه تولید کرده است و ظرفیت تولید آن به بیش از 2 میلیون سکه در روز و 600 میلیون سکه در سال می‌رسد. ضرابخانه سلطنتی استرالیا دارای شهرت بین‌المللی در تولید سکه‌های با کیفیت است و در سال 2006 جایزه بهترین سکه نقره‌ای را برای تولید سکه با طرح کانگورو دریافت کرد.

ویژگی لمسی اسکناس‌های استرالیایی

در اوایل سال 2015، بانک رزرو استرالیا اظهار داشت که یک ویژگی لمسی به اسکناس‌های جدید اضافه خواهد شد. این ویژگی نوعی برجستگی برای کمک به نابینایان در شناسایی اسکناس است. ویژگی مشابه به این در اسکناس‌های کانادایی نیز دیده می‌شود.

جهت آشنایی بیشتر با استرالیا لینک‌های زیر را مطالعه کنید:
استرالیا
تاریخچه مهاجرت به استرالیا
آب و هوای استرالیا
پوشش گیاهی
زبان
ایالت ها
رویدادها و مناسبت‌ها
کد استرالیا